Bedrijfsovername: overdracht van aandelen of van het handelsfonds?

Als u een onderneming wil overnemen of overlaten, zijn er meestal twee mogelijke manieren om die overdracht te realiseren. Een eerste mogelijkheid is een aandelentransactie, waarbij de verkoper de aandelen van de vennootschap (met alle activa en schulden) overdraagt aan de overnemer (share deal). De tweede mogelijkheid betreft de overdracht van een handelsfonds, waarbij de overnemer de gewenste activa koopt (asset deal). In dit geval verkrijgt de overnemer enkel de activa van de onderneming die specifiek in de transactie betrokken worden.

In deze nieuwsblog geven we meer duiding bij deze twee opties en bespreken we hun specifieke voor- en nadelen. 

Overdracht van aandelen of share deal

Bij een overname van de aandelen van een vennootschap, draagt de verkoper alle rechten en verplichtingen verbonden aan de vennootschap over. Denk hierbij aan lopende contracten, rechtszaken, schulden, enz.. 

De activiteiten worden verdergezet onder dezelfde rechtspersoon en met hetzelfde ondernemingsnummer. Het voordeel hierbij is dat de continuïteit wordt bewaard en alle bestaande contracten worden verdergezet (met uitzondering van contracten die een change of control-clausule bevatten). Het nadeel is dan weer dat de overnemer ook alle schulden en risico’s van het verleden aanvaardt.

Bij een dergelijke transactie is het dan ook uitermate belangrijk dat de overnemer een degelijke due diligence organiseert, zodat hij niet voor verrassingen komt te staan en er geen spreekwoordelijke lijken uit de kast vallen. De risico’s die aan het licht komen naar aanleiding van deze due diligence hoeven geen deal breaker te zijn. Zij moeten ofwel worden meegenomen bij de bepaling van de koopprijs ofwel in de garanties die de verkoper geeft aan de overnemer.

Op fiscaal vlak is dit een interessante optie voor de verkoper.  Wanneer u als natuurlijke persoon aandelen verkoopt, is de meerwaarde hierop in beginsel belastingvrij. De aandeelhouder-natuurlijke persoon krijgt de overnameprijs dus volledig netto in handen. Ook wanneer een vennootschap aandelen verkoopt, is de meerwaarde vrijgesteld van vennootschapsbelasting op voorwaarde dat de verkopende vennootschap een aandelenpakket heeft van minstens 10% of de aankoopwaarde minstens 2,5 miljoen euro bedraagt. 

Overdracht van handelsfonds of asset deal

Wanneer er sprake is van een overname van een handelsfonds, neemt de overnemer in samenspraak met de verkoper specifieke activa over. De schulden worden in principe niet overgenomen, wat een fundamenteel voordeel is voor de overnemer.

Er bestaat geen wettelijke definitie van een handelsfonds, maar algemeen kan worden gesteld dat dit alle materiële en immateriële roerende goederen omvat die de voortzetting van een onderneming mogelijk maken. Volgende elementen maken gebruikelijk deel uit van een handelsfonds: handelsnaam, logo, cliënteel, materiaal en uitrusting, voorraden, website en social media accounts, de handelshuurovereenkomst, enz.

Belangrijk om op te merken is dat bestaande/lopende contracten elk afzonderlijk moeten worden overgedragen, waarbij de overnemer steeds het akkoord nodig heeft van de andere contractpartij.

Een bijkomend aandachtspunt is dat de overnemer bij een verkoop van bedrijfsactiva als één geheel, tot op zekere hoogte mee aansprakelijk is voor de fiscale of sociale schulden van de verkoper. We raden de overnemer dan ook aan om aan de verkoper de specifieke certificaten te vragen die de afwezigheid van fiscale en sociale schulden op het handelsfonds waarborgen.

De overname van een handelsfonds creëert de mogelijkheid om de overgenomen bedrijfsactiva af te schrijven op basis van hun aanschaffingswaarde wat een voordeel is voor de overnemer. Minder gunstig wordt de piste van overdracht van een handelsfonds als het handelsfonds onroerende goederen bevat. Een verkoop van vastgoed zal immers het verkooprecht opeisbaar maken. 

Fiscaal gezien dient de verkoper er rekening mee te houden dat bij de verkoop van het handelsfonds, de overnameprijs in de overlatende vennootschap wordt ontvangen. Dit wil zeggen dat om de overnameprijs aan de aandeelhouder-natuurlijke persoon te doen toekomen, er nog roerende voorheffing betaald moet worden, waardoor deze transactie – in vergelijking met een aandelentransactie – op fiscaal vlak minder interessant wordt voor de verkoper.

Tot slot is het ook belangrijk te noteren dat u bij de overdracht van een handelsfonds rekening moet houden met de toepassing van CAO nr. 32bis, die er toe strekt het behoud van de rechten van de werknemers te waarborgen in alle gevallen van wijziging van werkgever ingevolge de overdracht van een handelsfonds. De CAO nr. 32bis bepaalt dat “de rechten en verplichtingen welke voor de vervreemder voortvloeien uit de op het tijdstip van de overgang … bestaande arbeidsovereenkomsten, door deze overgang op de verkrijger overgaan”. De overnemer van een handelsfonds moet dus de verplichtingen overnemen die voortvloeien uit de arbeidsovereenkomsten die bestaan op het tijdstip van de overgang. Zo worden, door het enkele feit van de overgang van het handelsfonds, de arbeidsovereenkomsten van de betrokken werknemers van rechtswege overdragen naar de overnemer. 

Conclusie

De keuze tussen een overname van aandelen of van het handelsfonds hangt af van de specifieke situatie en de wensen van de partijen. Indien de overnemer louter geïnteresseerd is in de overname van een bepaalde bedrijfstak of enkel geïnteresseerd is in het handelsfonds, zonder dat hij eventuele onroerende goederen of aansprakelijkheden wenst over te nemen, dan is een overdracht van het handelsfonds een meer voor de hand liggende keuze.

In elk geval is het belangrijk dat bij de overname van een onderneming, op welke wijze dan ook, de verhouding tussen de verkoper en de overnemer goed wordt uitgewerkt in een overeenkomst, zodat latere discussies worden vermeden. De cel M&A van Reyns Advocaten begeleidt u graag om de juiste structuur van de overname te bepalen en deze uit te werken in een overeenkomst.

Wenst u meer informatie over de verschillende mogelijkheden inzake de overdracht of aankoop van een onderneming, neem dan gerust contact met ons op. Een onderneming kopen of verkopen doet u niet alle dagen. Als het dan gebeurt, verdient u de beste zorgen en begeleiding.