FEITELIJK SAMENWONEN:  WAT HOUDT DIT IN?

In een tijdperk waarin de traditionele opvattingen over relaties en gezinsstructuren voortdurend evolueren, is feitelijk samenwonen steeds meer een gangbare keuze.

Wat is feitelijk samenwonen? 

Het verwijst naar de situatie waarin twee mensen duurzaam samenleven, een gemeenschappelijke huishouding voeren en elkaar wederzijds ondersteunen, zonder dat ze gehuwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben. 

Deze manier van samenwonen biedt zowel kansen als uitdagingen en kan verschillende vormen aannemen, van tijdelijke samenwoning tot een langdurige gezamenlijke levensstijl. In deze blog verkennen we de essentie van feitelijk samenwonen en de juridische en praktische overpeinzingen die ermee gepaard gaan.

Wie kan feitelijk samenwonen?

Iedereen die meerderjarig is, zoals partners, vrienden of familieleden, kan feitelijk samenwonen.

Voor- en nadelen van feitelijk samenwonen

Feitelijk samenwonen valt niet onder specifieke wettelijke regelingen zoals bij gehuwden of wettelijk samenwonenden.

Voordelen:

Voordeel hiervan is uiteraard de afwezigheid van enig keurslijf. De samenwoning kan eenvoudig worden beëindigd zonder directe juridische gevolgen.

Nadelen:

Nadeel is uiteraard dat, wanneer de samenwonenden samen een vermogen hebben opgebouwd of verbintenissen hebben aangegaan of zich van hun wederzijds inkomen afhankelijk hebben gemaakt, er geen houvast is. Er bestaat geen vermogensrechtelijke regeling zoals bij gehuwden en wettelijke samenwonenden. In principe blijven de bezittingen en schulden van beide partners gescheiden.

Correcties kunnen enkel afgedwongen worden via het gemene recht met vorderingen op basis van bijvoorbeeld lening, schadeberokkening door fout of vermogensverschuiving zonder oorzaak, maar de bewijslast is dan moeilijk en de uitkomst onzeker.

Belangrijkste gevolgen van feitelijk samenwonen

Eigendomsrechten op roerende en onroerende goederen:

De partner op wiens naam een goed is aangekocht, is er de exclusieve eigenaar van, ongeacht de oorsprong van het geld, en kan er, zonder inspraak van de andere partner, over beschikken. Dit geldt ook voor de woning die door beide partners wordt betrokken, wat grote onzekerheid kan creëren voor de partner die geen (mede-)eigenaar is.

Goederen aangekocht op beider naam vallen in onverdeeldheid. Bij beëindiging van de samenwoning is er geen enkele specifieke regelgeving voor verdeling en moet het gemeen recht worden toegepast.

Erfrecht:

In tegenstelling tot gehuwden of wettelijk samenwonenden, is er geen automatisch erfrecht. Zonder testament erft de overblijvende partner niets en is er geen bescherming voor het voortzetten van het verblijf in de gezinswoning.

In Vlaanderen is er gelukkig  wel een gunstige reglementering m.b.t. de successierechten:

• Als je al een jaar feitelijk samenwoont en een gemeenschappelijk huishouden hebt, bedraagt de erfbelasting evenveel als bij gehuwden.
• Bij wettelijk samenwonenden of personen die minstens drie jaar gewoon feitelijk samenwonen, moeten er géén successierechten betaald worden op de gezinswoning.

Huurcontract gezinswoning:

Alleen wie het huurcontract ondertekent is de huurder en verantwoordelijk voor de huur en eventuele huurschade. Hij of zij kan ook alleen beslissen om op te zeggen.

Vanaf 01.09.2019 is in artikel 52 van het Vlaams woninghuurdecreet een specifieke regeling voorzien over de relatie tussen de feitelijke samenwoners en de verhuurder.

Wie feitelijk gaat samenwonen kan aan de verhuurder vragen om beide bewoners als huurders te erkennen, en bij gebreke aan akkoord, kan de Vrederechter beslissen.

Beide huurders zijn dan hoofdelijk en ondeelbaar gehouden voor alle huurverplichtingen. M.a.w. de verhuurder kan de volledige huurprijs invorderen van elk van beide partners.

Bij beëindiging van de samenwoning kan de vertrekkende partner zijn aandeel in de huurovereenkomst opzeggen. De verhuurder kan de opzeggende partner maximaal zes maanden blijven aanspreken voor betaling als er geen nieuwe huurder is.

Beslaglegging door schuldeisers:

Alles wat in de woning aanwezig is, wordt t.o.v. derden vermoed eigendom te zijn van de beide partners.

Schuldeisers van één partner, kunnen dus ook beslag leggen op de goederen van de andere partner.

Problemen bij beëindiging van feitelijk samenwonen

Bij beëindiging van feitelijk samenwonen kunnen er diverse geschillen ontstaan:

• Verdelen van gezamenlijke bezittingen en schulden, waarbij het lastig kan zijn te bewijzen wat van wie is.
• Terugvorderen van bijdragen aan bijvoorbeeld de hypotheek of verbouwingen door de partner die geen eigenaar is van de woning.
• De economisch zwakkere partner, die tijdens het samenwonen afhankelijk was van de inkomsten van de andere partner, kan proberen een overgangsregeling af te dwingen.

Voorkom geschillen met een samenlevingscontract

Met een samenlevingsovereenkomst kunnen samenwonenden afspraken maken over hun vermogen, hun financiële bijdragen in de huishouding, en ook beslissingsbevoegdheden over bepaalde goederen afspreken.

• Zo kan men vastleggen hoeveel elke partner maandelijks op een gemeenschappelijke rekening zal storten, en welke rekeningen daarmee zullen worden betaald.
• Er kan een inventaris van de inboedel worden opgenomen, met aanduiding wat van wie is, en hoe die bij beëindiging zal worden verdeeld.
• Er kan vastgelegd worden dat de gezinswoning niet mag worden verkocht zonder het akkoord van beide partners, zelfs als die woning volle eigendom is van één partner.
• Er kan een compensatie voorzien worden wanneer een partner mee betaalde voor schulden of leningen van de andere.
• Zelfs kan bedongen worden dat bij beëindiging tijdelijk een alimentatie dient betaald aan de economisch zwakkere partner.

Juridische bijstand aanbevolen

Hoewel wettelijk samenwonenden verplicht een notaris moeten inschakelen, kunnen feitelijk samenwonenden hun contract onderling opstellen. Het is echter aan te raden juridisch advies in te winnen om een juridisch sluitend contract op te stellen, aangepast aan de specifieke behoeften van elke partner.

Let op voor beperkingen

Niet alles kan geregeld worden in een samenlevingsovereenkomst. Partners kunnen geen bedingen opnemen die de persoonlijke vrijheid van de andere partner beperken. Ook afspraken over erfenissen zijn nietig. Een begunstiging na overlijden moet gebeuren via het individuele testament van elke partner.

Conclusie

Feitelijk samenwonen biedt vrijheid en flexibiliteit, maar het gebrek aan juridische bescherming kan onverwachte uitdagingen met zich meebrengen. Door proactief een samenlevingscontract op te stellen, kunnen jullie zelf de spelregels bepalen en potentiële conflicten voorkomen. Het inschakelen van juridische bijstand zorgt ervoor dat dit contract waterdicht is en afgestemd op jullie specifieke situatie. Zo kunnen jullie met een gerust hart samenleven, wetende dat jullie goed voorbereid zijn op de toekomst. Neem contact op met onze experten van het team Familiale Belangen en maak vandaag nog de stap naar een bewuste en veilige toekomst samen!