Bescherming van meerderjarigen: welke maatregelen zijn er?

Onze gezondheid is een fragiel gegeven en kan ons op eender welk moment in de steek laten, hetzij door ongeval, ziekte of ouderdom. Dit kan zelfs leiden tot het – al dan niet tijdelijke – onvermogen om zelf beslissingen te nemen omtrent de eigen persoon of de goederen. 

Op dat ogenblik ontstaat er een recht op bescherming waarop u kan anticiperen. In de huidige blogpost gaan we in op deze mogelijkheid en staan we ook stil bij de beschermingsmaatregelen indien u hier niet op voorhand over zou hebben nagedacht. 

De buitengerechtelijke bescherming: de zorgvolmacht

Wat?

Zoals uit de term blijkt, betreft de buitengerechtelijke bescherming een maatregel die zonder tussenkomst van een rechter kan worden genomen.

Wanneer?

Op het ogenblik dat u nog bekwaam bent, kan u middels een zorgvolmacht één of meerdere lasthebbers aanduiden die vanaf een door u aangegeven tijdstip uw belangen zullen behartigen. Dit kan van zodra u onbekwaam zou worden, maar u kan er ook voor kiezen om de zorgvolmacht onmiddellijk in werking te laten treden.

Omvang? 

Initieel was een zorgvolmacht er enkel op gericht om de materiële/financiële belangen van de lastgever te behartigen. Sedert 1 maart 2019 werd het toepassingsgebied echter uitgebreid tot het organiseren van persoonsgebonden aangelegenheden.

Dat betekent dat de door u aangeduide lasthebber niet enkel uw rekening zal kunnen beheren of uw facturen betalen, maar ook dat deze beslissingen kan nemen omtrent een opname in het rusthuis of medische kwesties.

Uitwerking?

Teneinde de zorgvolmacht te laten doorwerken op het ogenblik dat de lastgever wilsonbekwaam wordt en in aanmerking komt voor (gerechtelijke) bescherming, is het noodzakelijk dat de zorgvolmacht wordt geregistreerd in het Centraal Register voor Lastgevingen. 

Deze registratie vindt plaats via de griffie van het vredegerecht of via de notaris.

Gevaar?

Bij de zorgvolmacht blijft de lastgever volkomen handelingsbekwaam. Dit kan leiden tot malversaties wanneer de lastgever en de lasthebber gelijktijdig andere handelingen stellen met betrekking tot dezelfde goederen, maar dit kan ook onaangename gevolgen hebben wanneer de dementerende lastgever plotseling geld uitgeeft zonder hiervan nog enig besef te hebben. 

Om dit te vermijden, is het dan ook raadzaam om op dat ogenblik over te stappen naar een gerechtelijke bescherming waarbij de vrederechter steeds de mogelijkheid heeft om te oordelen dat de lastgeving verder wordt uitgevoerd.

Ons advies

Gezien u als lastgever een waaier aan mogelijkheden heeft om de concrete opdracht van uw lasthebber te bepalen, is het raadzaam om u te laten bijstaan door een advocaat of notaris. De bijstand van deze laatste is overigens sowieso een vereiste indien u wenst te voorzien in een schenking of de verkoop van een woning.

De gerechtelijke beschermingsmaatregel: de bewindvoering

Wat?

In tegenstelling tot de zorgvolmacht, is tussenkomst van een rechter noodzakelijk in het kader van bewindvoering. Dit maakt dat bewindvoering een meer verregaande beschermingsmaatregel is dan de buitengerechtelijke zorgvolmacht.

Wanneer?

Wie geen zorgvolmacht heeft opgesteld, valt automatisch onder de gerechtelijke beschermingsmaatregelen wanneer er wordt vastgesteld dat men door zijn gezondheidstoestand volledig of gedeeltelijk, tijdelijk of definitief, de eigen belangen niet meer kan waarnemen.

Omvang?

Niettegenstaande de bewindvoering een verregaande beschermingsmaatregel is, zal de vrederechter steeds trachten om een bescherming op maat uit te werken waarbij er rekening wordt gehouden met wat de beschermde persoon nog kan.

Zo kan een vrederechter oordelen dat er enkel bescherming nodig is voor de persoon, de goederen of beiden. Eveneens zal de vrederechter oordelen of er enkel sprake is van bijstand van de beschermde persoon (waarbij de beschermde persoon zelf kan handelen mits akkoord van de bewindvoerder) dan wel van vertegenwoordiging (waarbij de bewindvoerder in de plaats van de beschermde persoon optreedt).

Wie?

Indien dit tot de mogelijkheden behoort, zal de vrederechter voor een zogenaamde ‘familiale bewindvoering’ kiezen waarbij een partner of familielid als bewindvoerder wordt aangesteld.

Indien dit niet mogelijk is, zal er een advocaat worden aangesteld.

Ons advies

Daar waar u bij de redactie van een zorgvolmacht zeer veel inspraak heeft, is deze inspraak beperkter in het kader van een bewindvoering, maar ook hier kan er enigszins worden geanticipeerd door middel van een ‘verklaring van voorkeur’ waarin u zelf uw bewindvoerder(s) kiest en waarin u ook bepaalde principes kan opnemen die de bewindvoerder moet respecteren bij het uitoefenen van zijn taak.

Een dergelijke verklaring kan zowel ten aanzien van de vrederechter van uw woonplaats, als ten aanzien van de notaris, worden opgesteld.

Hoe verhouden de beschermingsmaatregelen zich tot elkaar? 

Door het opstellen van een zorgvolmacht wordt er geanticipeerd op wat er mogelijks komen zal, daar waar de bewindvoering eerder een beschermingsmaatregel betreft voor het geval er niets werd geregeld of een zorgvolmacht onvoldoende blijkt. 

De vrederechter zal er steeds de voorkeur aan geven om de wensen van de te beschermen persoon te respecteren, waarbij – indien deze voorhanden is – er uitvoering zal worden gegeven aan de zorgvolmacht, dan wel aan de ‘verklaring van voorkeur’, tenzij de belangen van de te beschermen persoon hier manifest mee worden geschaad.

Reyns Advocaten heeft een ruime expertise in het familie- en familiaal vermogensrecht en u kan dan ook steeds bij ons terecht met al uw vragen omtrent de opmaak van een zorgvolmacht en het verloop van een procedure inzake bewindvoering.

Jessica BONNEUX